De term “libido” is van Latijnse oorsprong en wordt letterlijk vertaald als “verlangen”, “begeerte”, in ruimere zin als “instinct”, “aantrekking”, “lust”.

De wetenschap van de psychoanalyse houdt zich bezig met het probleem van de libidostoornis; Sigmund Freud, psycholoog, neuroloog en psychiater, heeft veel werk aan dit probleem gewijd. Gustav Jung, in zijn vakgebied van de analytische psychologie, begreep het menselijk libido als een manifestatie van alle psychische energie.

Tegenwoordig is bijna de hele amusementsindustrie gebaseerd op het stimuleren en aantrekken van intimiteit, ongeacht de vorm waarin deze wordt gepresenteerd (films, boeken, popmuziek en meer). Tegelijkertijd zijn seksuologen en specialisten op het gebied van gezinsplanning bezorgd over het feit dat steeds meer mannen en vrouwen klagen over een gebrek aan seksueel verlangen (libido).

Gebrek aan en vermindering van libido

Gebrek aan of vermindering van seksueel verlangen komt even vaak voor bij vrouwen als bij mannen en er is een breed scala aan redenen die daartoe leiden. De diversiteit van het verlangen verschilt van persoon tot persoon: sommigen hebben dagelijks behoefte aan intimiteit, voor anderen is één keer per week of per maand genoeg. Afhankelijk van leeftijd, stressvolle en externe omstandigheden en hormonale onevenwichtigheden in het lichaam kan dit allemaal binnen het normale bereik liggen.

Symptomen van verlies en afname van libido

Wanneer het gebrek aan seksueel verlangen 6 maanden of langer aanhoudt, kan de aandoening worden geclassificeerd als een echt medisch probleem, een vorm van seksuele disfunctie.

Verlies van libido is de hoogste vorm van verlies van seksueel verlangen. Als de seksuele functie, fantasieën enz. behouden blijven, maar minder uitgesproken zijn, is de persoon met een gebrek aan libido niet seksueel actief.

Oorzaken van verlies en vermindering van libido

Verlies en afname van libido komen veel vaker voor dan toename van libido.

Hormonale oorzaken:

• Testosteron tekort (hypogonadisme);
• verhoogde prolactine (hyperprolactinemie);
• hypothyreoïdie (schildklierziekte)

Bijwerkingen van medicijnen

Zoals talrijke studies hebben aangetoond, veroorzaken de meeste drugs een verstoring van het seksuele verlangen (libido).

In de eerste plaats zijn dat de bekende bloeddrukverlagende middelen. De ziekte zelf (arteriële hypertensie) leidt tot erectiestoornissen, en het gebruik van antihypertensiva leidt tot een afname van het verlangen (libido), waardoor een vicieuze cirkel ontstaat. Aangezien er in deze groep vele geneesmiddelen zijn met verschillende werkingsmechanismen, zullen de bijwerkingen op de geslachtsdrift variëren, en in sommige groepen zullen er helemaal geen bijwerkingen zijn.

1. ACE-remmers, mogelijke ontwikkeling van erectiestoornissen. Sommige studies hebben aangetoond dat ze in verschillende gevallen zelfs de erectiele functie kunnen verhogen.
2. Alfa-1 receptor blokkers. Veroorzaken geen vermindering van verlangen, kunnen erectie verlengen, veroorzaken priapisme.
3. Bètablokkers. Veroorzaakt een verminderd of zelfs afwezig libido, erectiestoornissen en verminderd testosteron.
4. Calcium antagonisten. Langdurig gebruik leidt tot impotentie, verhoogt prolactine
5. Clopheline. In sommige gevallen – verminderd libido, erectiestoornissen.
6. Diuretica kunnen leiden tot erectiestoornissen.
7. Bijna alle groepen antidepressiva beïnvloeden de seksuele functie.

Antiepileptica, narcotische en niet-narcotische pijnstillers, cytostatica, anti-diabetica, H2-receptorantagonisten hebben een direct negatief effect op het libido. Het verraderlijke van deze bijwerking is dat de symptomen zich geleidelijk ontwikkelen, in tegenstelling tot andere bijwerkingen zoals misselijkheid, braken, hoofdpijn en andere.

Diverse chronische ziekten:

• aanstekelijk;
• gynaecologisch;
• hartfalen;
• nierfalen.

Geestelijke oorzaken:

• depressie, schizofrenie, angststoornissen;
• stress;
• gevoelens van minderwaardigheid;
• angst voor seksueel contact (bv. psychologisch trauma uit de kindertijd;
• vaak veroorzaken seksuele stoornissen een aantasting van het verlangen (zo ontwikkelen mannen met erectiestoornissen zelfbescherming tegen het vermijden van gênante situaties, die over het algemeen als vernederend worden ervaren);
• partnerschapsconflicten. Vaak ontwikkelen partnerschapsconflicten die leiden tot libidoverlies zich onbewust;
• existentieel verlangen.

Verhoging van het libido

Het is een vorm van seksuele disfunctie die volledig tegenovergesteld is aan de hierboven beschreven vorm – voortdurend seksueel verlangen. Het wordt nader bestudeerd door seksuologen, psychotherapeuten en klinisch psychologen.

De volgende vormen van libidoverhoging worden onderscheiden:

• Satyriasis bij mannen en nymfomanie bij vrouwen;
• een verhoging van het libido in verband met het gebruik van bepaalde medicijnen;
• een verhoging van het libido in verband met bepaalde psychische aandoeningen;
• een verhoging van het libido die geen verband houdt met organische aandoeningen.

Symptomen van een verhoogd libido

1. Constant seksueel verlangen.
2. Gevoelens van ontevredenheid na geslachtsgemeenschap.
3. Veelvuldige masturbatie.
4. Pornografie verslaving.
5. Seksueel dwangmatig gedrag, zelfs met vreemden.
6. Verslechtering van sociale contacten.
7. Beperking van de belangen.
8. Gevoelens van angst en stress tijdens seksuele onthouding.

Redenen voor een verhoogd libido

1. Hormonale stoornissen.
2. Erfelijke factoren.
3. Geestelijke stoornissen (jeugdtrauma, schizofrenie, psychoses, epilepsie).
4. Een vrouw kan enige toename van seksueel verlangen in de postmenopauzale periode als pathologisch ervaren.

Diagnose van verminderd verlangen (libido)

Het verzamelen van een anamnese speelt een belangrijke rol bij de diagnose. De seksuoloog moet specifieke vragen stellen die tot een juiste diagnose moeten leiden:

Hoe lang is er al een afname of gebrek aan seksueel verlangen?

Wat waren de situaties of omstandigheden die gepaard gingen met de libidostoornis?

Heeft u of uw partner pijn of ongemak tijdens de seks?

Was er een belangrijke verandering in uw leven ten tijde van de verstoring van het verlangen (libido)?

Van welke ziektes of seksuele disfuncties had u last vóór de libidostoornis?

Welke medicijnen gebruikt u of gebruikte u voordat het probleem begon?

Laboratoriumtests voor testosteron, prolactine en vrij testosteron-bindend globuline zijn verplicht.

Het genito-urinaire systeem wordt ook onderzocht op infecties, evenals aanvullende methoden om orgaanpathologie op te sporen: echografie, CT-scan, MRI.

Behandeling van een libidostoornis

De behandeling hangt af van de oorzaak van de stoornis. Dit kan medicatievervangende therapie zijn, psychotherapeutische begeleiding, of therapie voor de ziekte die de libidostoornis direct heeft veroorzaakt. De behandeling is uiteraard individueel.

De belangrijkste behandelingen voor libidostoornissen zijn

• psychotherapie: correctie van eigenwaarde en evaluatie, houding tegenover anderen,
• sekstherapie (“opfrissen” van de gevoelens van het paar, erotische massages enz.);
• het gebruik van farmacologische geneesmiddelen, bijvoorbeeld anti-androgenen en neuroleptica om het libido te verhogen;

Als de oorzaak van de libidostoornis een functionele of organische ziekte is, is alle therapie gericht op de behandeling van de onderliggende oorzaak.